JESTEŚMY z WAMI od 100 lat!

Okres I wojny światowej stał się wyraźną cezurą dla inicjatyw związanych z krzewieniem oświaty rolniczej.

Edukacja wśród szerokich rzesz mieszkańców wsi miała dopomóc w polepszeniu ich warunków życia, przełożyć się na unowocześnienie rolnictwa i wydobycie go z zacofania. Ufano, że będzie to ważnym elementem rozwoju współzależnych sektorów rodzimej gospodarki. Sytuacja była trudna, bo po wojennych zniszczeniach rolnictwo było w bardzo złej kondycji.

Decydenci musieli liczyć się z koniecznością niwelowania różnic porozbiorowych i wypracowania wspólnych ram systemowych i instytucjonalnych dla rolnictwa. Jeden po drugim upadały projekty reformy rolnej.

Po inauguracji pracy przez Sejm Ustawodawczy nadspodziewanie szybko zajęto się kwestią oświaty rolniczej.

W połowie 1919 roku podjęto uchwałę w sprawie zabezpieczenia w całym kraju terenów, głównie po dawnych majątkach ziemskich, potrzebnych do tworzenia ognisk kultury rolniczej. Wtedy też powstała społeczno-sejmowo-rządowa komisja do wyboru majątków na ten cel.

Jej przewodniczącym został gorący orędownik tego przedsięwzięcia, profesor gleboznawstwa Sławomir Miklaszewski (1874–1949). Przekonywał, że nie jest to działalność doraźna, że tego typu ośrodki swoją wieloletnią działalnością wpłyną na zdecydowany rozwój tego sektora gospodarki narodowej. W jeden ze swoich prac wspominał o planowanych placówkach: bez nich jest nie do pomyślenia rzetelne wzmożenie naszej produkcji rolniczej nawet w czasie przyszłym, choćby dość odległym. Przedstawił stan ówczesnego rolnictwa:

 Warsztaty rolne – jedne, rozbite i zniszczone przez wojnę lub też przez nieumiejętne bądź lekkomyślne zarządzenia i przepisy rządowe, leżą odłogiem; drugie, od czasu wojny nie odbudowane dostatecznie, utraciły posiadaną kulturę przez brak sprzężaju, nawozów sztucznych, obornika i rąk do pracy; inne wreszcie, jeszcze nieulepszone przed wojną a zakrzepłe i zastygłe w dawnej rutynie swego pełnego ciemnoty rolniczego zacofania, wprost kłują w oczy cmentarną melancholią misternie budowanych zagonów, urągających złośliwie nowożytnej wiedzy rolniczej i potrzebie wzmożonej wydajności.

 Przypominał też główną ideę, nad którą pracowała jego komisja:

 Rolnicze stacje i pola doświadczalne mają na celu zbadanie i zalecenie do stosowania zabiegów właściwych umożliwiających podniesienie naszej wytwórczości w warunkach przyrodzonych poszczególnych części kraju naszego – zabiegów niezbędnych a więc w działaniu skutecznych i opłacalnych, bo tylko zabiegi niezbędne są opłacalne.^[2]

Powołanie ośrodka w Poświętnem

Przystąpiono do prac nad szczegółowymi regulacjami prawnymi dotyczącymi powołania na terenie Polski, w tym na Mazowszu, sieci ognisk krzewiących kulturę rolniczą.

W sierpniu 1923 roku wojewoda warszawski skierował pismo do ministerstwa rolnictwa i dóbr państwowych w sprawie przeznaczenia majątku Poświętne koło Płońska na cele kultury rolniczej. Przedsięwzięcie to okazało się niezwykle szczęśliwe i trwałe.

Z biegiem lat stało się wręcz symbolem w tej dziedzinie na Mazowszu i można przyjąć, że rok 1923 to początek zinstytucjonalizowanego doradztwa na tym terenie.