Problem antybiotykooporności w produkcji zwierzęcej

Antybiotykooporność to „zdolność niektórych gatunków drobnoustrojów do przeżycia, a nawet do wzrostu przy danej koncentracji czynnika przeciwdrobnoustrojowego, która jest zazwyczaj wystarczająca do powstrzymania lub zabicia drobnoustrojów tego samego gatunku” (Dyrektywa 2003/99/WE, art. 2, pkt. 2c).

Antybiotyki są powszechnie stosowane w leczeniu infekcji bakteryjnych u ludzi i zwierząt. Bardzo częste, rutynowe stosowanie antybiotyków, zwłaszcza w produkcji drobiu i trzody chlewnej oraz nieprzestrzeganie okresu karencji, prowadzi do namnażania się bakterii opornych na działanie tych substancji.

Jednym z pierwszych działań podjętych w celu ograniczenia wzrastającej oporności, był wprowadzony w 2006 r. w Unii Europejskiej, zakaz stosowania antybiotykowych stymulatorów wzrostu. Obecnie Unia Europejska przyjęła w ramach Zielonego Ładu strategię „od pola do stołu”, która w odniesieniu do oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, ma na celu zmniejszenie całkowitej unijnej sprzedaży antybiotyków dla zwierząt gospodarskich i w akwakulturze, o 50% do 2030 r.

Główne przyczyny powstawania zjawiska antybiotykooporności:

- profilaktyczne podawanie antybiotyków,

- nieodpowiednie dawkowanie,

- podawanie antybiotyków innym gatunkom zwierząt niż zalecane,

- podawanie tych samych antybiotyków ludziom i zwierzętom (krzyżowe nabywanie odporności przez różne szczepy bakterii),

- nieodpowiednie czyszczenie urządzeń do mieszania oraz pojemników do przechowywania pasz,

- nieprzestrzeganie okresu karencji;

Całkowite zaprzestanie stosowania antybiotyków w produkcji zwierzęcej, nie jest możliwe ze względu na bezpieczeństwo żywności czy dobrostan zwierząt. W pierwszej kolejności należy jednak wdrożyć działania profilaktyczne oraz stosować substancje alternatywne dla antybiotyków (probiotyki, prebiotyki, enzymy, kwasy organiczne, ekstrakty z roślin itp.). Od 2024 r. rolnicy, którzy ubiegają się o przyznanie płatności w ramach ekoschematu Dobrostan zwierząt (wszystkie warianty), są zobowiązani do odbycia jednorazowego szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków w produkcji zwierzęcej, w terminie do 14 marca roku, następującego po roku złożenia wniosku o przyznanie płatności. Szkolenia te są organizowane przez jednostki doradztwa rolniczego.

Dokumentem potwierdzającym odbycie takiego szkolenia jest zaświadczenie potwierdzające ukończenie przez rolnika szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków w produkcji zwierzęcej. Zaświadczenie należy załączyć do swojego indywidualnego konta na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego umożliwia rolnikom odbycie szkolenia w formie szkolenia e-learningowego.

Szczegóły dotyczące szkolenia dostępne są pod linkiem: https://www.modr.mazowsze.pl/szkolenia-zbiorcze/szkolenia-w-ramach-ps-wpr/metody-ograniczajace-stosowanie-antybiotykow-w-produkcji-zwierzecej-szkolenie-dla-beneficjentow-ekoschematu-dobrostan-zwierzat

Źródła:

1. Antybiotykooporność: zagrożenie dla zdrowia publicznego – materiał prasowy Europejskiego Dnia Wiedzy o Antybiotykach (18 listopada) i Światowego Tygodnia Wiedzy o Antybiotykach 2016 (14-20 listopada).

2. Pejsak Z., Porowski M., 2023: Zasady postępowania ograniczające stosowanie antybiotyków w chowie świń. Życie Weterynaryjne, 98, 4, 220-224.

3. Przeciwdziałanie antybiotykoodporności u ludzi i zwierząt (broszura informacyjna MODR w Karniowicach 2021, opracowanie: Ilona Maczek).

OPR:

Patrycja Kamińska

MODR Oddział Poświętne w Płońsku