Zwalczanie perzu metodami agrotechnicznymi

Obok powszechnie występujących na polach uprawnych chwastów jednorocznych i dwuletnich często można spotkać gatunki wieloletnie, które poprzez wytwarzanie rozłogów sprawiają plantatorom wiele trudności w skutecznym wyeliminowaniu ich z upraw polowych.   Zwalczanie perzu metodami agrotechnicznymi
Mechaniczne metody zwalczania tych chwastów są mało skuteczne, tym bardziej, że w ostatnich latach stosuje się szereg uproszczeń w agrotechnice. Największe zagrożenie w uprawach rolniczych sprawia perz właściwy. To doskonale znany chwast pól uprawnych, występujący na wszystkich rodzajach gleb, za wyjątkiem gleb bardzo suchych,  piaszczystych. Jest chwastem bardzo uciążliwym i trudnym do zwalczenia. Rozmnaża się poprzez rozłogi (wegetatywnie) oraz poprzez nasiona (generatywnie). Perz ma duże wymagania w stosunku do zawartości powietrza w glebie, dlatego główna masa rozłogów na glebach uprawnych występuje na głębokości 10 - 15 cm. Jedna roślina wydająca pęd może opanować w ciągu sezonu wegetacyjnego 15 - 20 m2  powierzchni pola niezależnie od możliwości rozsiewania za pomocą nasion. Szkodliwość perzu w uprawie roślin rolniczych jest bardzo duża. Chwast ten konkuruje z roślinami w pobieraniu wody i składników pokarmowych z gleby. Na  średnio zaperzonym polu perz pobiera z 1 ha ok. 50 - 100 kg N, 30 kg P2O5 i 70 kg K2O. Na taki stan ma wpływ kombajnowy zbiór zbóż, późny zbiór słomy oraz coraz rzadziej wykonywane lub mocno opóźnione uprawki pożniwne.
Niszczenie perzu może być wykonane metodą mechaniczną, mechaniczno-chemiczną i chemiczną.

Metoda mechaniczna

Przy zwalczaniu chwastów rozłogowych, takich jak perz, wykonuje się nieco głębszą podorywkę, na głębokość około 10 cm. Na tej głębokości zalega główna masa rozłogów tego chwastu. Podorywka powoduje ich wyciągnięcie do wierzchniej warstwy. Po przeschnięciu roli wyciąga się perz kultywatorem sprężynowym, broną średnią wytrzepuje rozłogi z grudek ziemi, następnie perz zgrabia się zgrabiarką i wywozi z pola. Sposób ten może być w miarę skuteczny przy suchej pogodzie. Przy deszczowej  trudno jest dokładnie wyciągnąć rozłogi i otrzepać je z ziemi. Na glebach cięższych i o głębszej warstwie ornej perz można zwalczać przez głębokie przyoranie odbijających, uprzednio pociętych rozłogów. Po zbiorze przedplonu należy wykonać podorywkę. Następnie pole talerzuje się na krzyż, ustawiając talerzówkę tak, aby cięła rozłogi na możliwie najkrótsze kawałki. Po zazielenieniu się pola należy przeorać je pługiem z przedpłużkiem na głębokość nie mniejszą niż 25 - 30 cm. Przedpłużek trzeba ustawić tak, aby zdejmował warstwę gleby z rozłogami i wrzucał ją na dno bruzdy. Na płytkich i lżejszych glebach sposób ten daje słabe wyniki.
Mechaniczną walkę z perzem najlepiej prowadzić latem, kiedy zawartość substancji pokarmowych w rozłogach jest niewielka, wskutek czego z pociętych rozłogów nie mogą na ogół wyrastać nowe rośliny. Wiosną i jesienią rozłogi perzu zawierają dużo związków pokarmowych, dlatego każdy ich drobny fragment może wytwarzać nowe pędy
i pocięcie rozłogów w tych okresach przyczynia się tylko do rozmnożenia perzu. Dobrze jest połączyć mechaniczne zabiegi zmierzające do zniszczenia tego chwastu z uprawą mieszanek roślin strączkowych, tworzących gęsty łan (np. peluszka z owsem). Wiosną, przed siewem mieszanki, należy na polu przeprowadzić talerzowanie na krzyż, aby pociąć rozłogi perzu i pobudzić je do wytworzenia pędów. Po zbiorze lub przyoraniu mieszanki perz jest bardzo osłabiony i można go niszczyć opisanymi sposobami.

Metoda mechaniczno-chemiczna

Metoda mechaniczno-chemiczna polega na wykonaniu po sprzątnięciu przedplonu podorywki, zabronowaniu jej i pozostawieniu do czasu zazielenienia się perzu. Kiedy perz osiągnie wysokość 15 - 20 cm (4 - 6 liści), należy wykonać opryskiwanie jednym ze środków ochrony roślin opisanych w metodzie chemicznej.
Metoda mechaniczno-chemiczna jest najbardziej skuteczną metodą zwalczania perzu. Metoda ta zapewnia ponad 90% zniszczenia perzu.

Metoda chemiczna

Zwalczanie perzu metodą chemiczną najlepiej jest wykonać od połowy sierpnia do późnej jesieni, gdy perz osiągnie wysokość 10 - 25 cm i wytworzy co najmniej trzy liście. Pole należy zostawić beż podorywki po zbiorze zbóż i poczekać, aż perz osiągnie pożądaną wysokość. Można także wykonać głębszą podorywkę (koniecznie zabronować podorane pole) i poczekać na rozwój perzu. Wariant z podorywką jest skuteczniejszy: zapewnia ponad 90 procentową skuteczność zniszczenia perzu. Poza tym zapobiega stratom wody z gleby, co ma miejsce przy zostawieniu nie podoranego ścierniska. Preparaty stosowane do zwalczania perzu są herbicydami dolistnymi o działaniu układowym. Pobierane są przez zielone części roślin (liście, zielone pędy), a następnie przemieszczają się po całej roślinie i docierają do jej części podziemnych (korzenie, rozłogi), powodując ich zamieranie. Stosowanie herbicydów na zbyt małe rośliny perzu jest niecelowe. Aby ich działanie było skuteczne, muszą wniknąć do roślin w odpowiedniej ilości, a do tego potrzebują określonej powierzchni zielonej chwastu.
Pierwsze objawy działania środków (żółknięcie i więdnięcie) są widoczne po upływie 7 - 10 dni od zabiegu. Całkowite zamieranie roślin następuje po około trzech tygodniach. Wysoka temperatura i wilgotność powietrza oraz silne nasłonecznienie przyspieszają działanie herbicydów. Zabiegi mechaniczne na opryskanym polu można stosować dopiero po osiągnięciu pełnego zniszczenia perzu (po ok. 4 tygodniach od przeprowadzenia zabiegu).
Zawsze przed wykonaniem zabiegu należy dokładnie zapoznać się z etykietą - instrukcją stosowania preparatu. Niektóre preparaty, np. Roundup 360 SL, Klinik 360 SL, można stosować łącznie z adiuwantem (środek wspomagający) lub siarczanem amonowym w dawce: Roundup 360 SL lub Klinik 360 SL (3 litry na hektar) + siarczan amonowy (5 kilogramów na hektar). Natomiast w wypadku preparatu Fusilade Forte 150 EC najlepsze wyniki zwalczania perzu uzyskuje się, opryskując go dwukrotnie w odstępie 3 - 4 tygodni, dzieląc zalecaną dawkę na połowę. Siew roślin jednoliściennych (np. zbóż) można wykonać nie wcześniej niż po dwóch miesiącach od opryskiwania, jeżeli zastosowano dawkę 2,0 - 2,5 litra na hektar, i nie wcześniej niż po dwóch tygodniach, jeżeli zastosowano dawkę do 1,25 litra na hektar.Herbicydy należy zastosować w 200 - 300 l wody na hektar. Opryskiwanie powinno być średniokropliste.
Wybór metody zwalczania perzu zależy od decyzji rolnika oraz od przeprowadzonych zabiegów uprawowych.

Autor:
Agnieszka Domżalska
Oddział Ostrołęka