Jak obsiać pole własnymi nasionami
W ten sposób także konsumenci korzystają z postępu biologicznego, ponieważ mają zagwarantowane bezpieczeństwo i dobrą jakość żywności. Postęp biologiczny wpływa również na ograniczenie importu i zwiększenie eksportu surowców oraz produktów żywnościowych.
Zużycie nasion kwalifikowanych w naszym kraju jest na bardzo niskim poziomie i wynosi zaledwie ok. 7%, gdy tymczasem w krajach sąsiednich , np. Słowacji 50-60 % , a w Czechach 80-90 % (dane z 2005 roku).Przyczyną takiego stanu jest między innymi, trudna sytuacja finansowa rolników, struktura agrarna wsi, jak również to, że rolnik sam może wyprodukować nasiona do siewu i często korzysta z nasion oferowanych „na targach” czy z tzw. „wymiany sąsiedzkiej”. Należy wyraźnie zaznaczyć, że zgodnie z prawem krajowym jak i unijnym, w obrocie przeznaczonym dla rolników mogą znajdować się wyłącznie nasiona kwalifikowane.Nie wolno kupować nasion bez urzędowej etykiety, nawet jeśli są zaprawiane, gdyż takie nasiona nie posiadają licencji hodowcy, siew nimi narusza wyłączne prawo hodowcy do odmiany, a ponad to siejący naraża się na skutki karne i odszkodowawcze.
Wyłącznie hodowcy przysługuje prawo do odmiany, obejmujące:
- przygotowanie do rozmnożenia (np. czyszczenie, zaprawianie),
- rozmnażanie,
- przechowywanie,
- oferowanie do sprzedaży,
- sprzedaż,
- import i eksport danej odmiany na cele siewne.
Prawie wszystkie odmiany zbóż i rzepaku są chronione wyłącznym prawem hodowcy od kilkunastu lat. Aby je rozmnażać zarobkowo, czyścić, zaprawiać lub sprzedawać na cele siewne, konieczne jest posiadanie pisemnej licencji od hodowcy - właściciela odmiany.Organem stojącym na straży przestrzegania ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. (Dz. U. 2003 r. Nr 137. poz.1300), z późniejszymi zmianami (Dz.U. 2006 r. Nr.126 poz. 877), o ochronie odmian roślin, jest Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Rolnik siejąc własne nasiona odmian chronionych, bez zgody hodowcy, korzysta z dozwolonego prawem przywileju „odstępstwa rolniczego”. Należy jednak zaznaczyć, że za każdorazowe korzystanie z tego przywileju, rolnik zobowiązany jest uiścić hodowcy (właścicielowi odmiany) opłatę w wysokości obowiązującej dla odmiany w danym roku. Opłatę należy wpłacić na rzecz hodowcy w terminie 30 dni od daty siewu nasion, bez wezwania ze strony hodowcy. „Odstępstwo rolne” dotyczy wyłącznie materiału z własnego siewu i nie obejmuje nasion odmian chronionych, które zebrał inny rolnik, kupionych „na targu” czy też nabytych w ramach tzw. „wymiany sąsiedzkiej”, stąd też siew takich nasion jest niedozwolony. „Odstępstwo rolne” dotyczy tylko odmian populacyjnych. Odmiany mieszańcowe (F1) i syntetyczne wolno siać wyłącznie jako materiał siewny licencjonowany (posiadający etykietę i świadectwo oceny laboratoryjnej ). Opłaty licencyjne tzw. „tantiemy” dotyczą:
- w przypadku odmiany chronionej w Polsce – rolników, posiadaczy gruntów rolnych o powierzchni 10 ha i więcej,
- w przypadku odmiany chronionej w całej Unii Europejskiej - posiadaczy gruntów rolnych o powierzchni 30 ha i więcej.
Informacji na temat tego czy odmiana jest chroniona wyłącznym prawem, czyją jest własnością, jaka jest wysokość opłaty za skorzystanie siewne z odmiany oraz czy istnieje obowiązek wniesienia opłaty, udziela Agencja Nasienna Sp. z o.o. Leszno ul. Antoniny 2, tel. 065 529 31 62 Od 1 maja 2007 roku państwo nie wspiera programów hodowlanych – hodowcy muszą sami utrzymać wysokonakładową pracę hodowlaną.Opłaty wnoszone przez rolników korzystających z odmian są podstawowym źródłem finansowania postępu biologicznego. Dzięki nim działa hodowla zachowująca odmiany już istniejące, jak i hodowla pracująca nad tworzeniem nowych odmian.Od charakterystyki genetycznej odmiany w 50 % uzależniona jest wielkość i jakość uzyskanego zbioru, warto więc inwestować w nasiennictwo – hodowlę odmian, tym bardziej, że obecnie można uzyskać dopłatę do zużytego do siewu materiału siewnego i sadzeniakowego z Agencji Rynku Rolnego.
Bogumiła Smolińska – Oddział Ostrołęka
Opracowano na podstawie materiałów:
- ”Danko” HR w Choryni
- Agencji Nasiennej w Lesznie