22 571 61 00
Pogoda 
e-usługi
strefa doradcy
Sorgo alternatywą na suszę
Latem na terenie Polski występują długotrwałe susze pociągające za sobą nie tylko drastyczny spadek plonów, ale również pogorszenie ich jakości. Ponadto na znacznym obszarze kraju mają miejsce niedobory wody, spowodowane spadkiem poziomu wód gruntowych.
Stąd rolnicy - szczególnie z terenów o dużej koncentracji chowu bydła mlecznego - od lat szukają roślin bardziej odpornych niż kukurydza na odmienne warunki klimatyczne.
Sorgo jest rośliną należącą do rodziny traw. Jest bliskim krewniakiem kukurydzy, stąd też ma wiele cech podobnych, zarówno w wyglądzie jak i fizjologii rozwoju. Podobne są też kierunki jego użytkowania. W zależności od odmiany sorgo osiąga 0,5-4 m wysokości i w naszych warunkach klimatycznych może być uprawiane na cele paszowe i bioenergetyczne.
W warunkach naturalnych sorgo występuje w pasie międzyzwrotnikowym: w Afryce, Ameryce, Indiach i Azji. Jego wymagania są specyficzne: jest rośliną odporną na suszę, gdyż jego liście pokrywa gruba warstwa wosku. Ponieważ rozwija bardzo mocny system korzeniowy, w przypadku długotrwałego niedostatku wody wchodzi w stan uśpienia, a podczas wzrostu poziomu wilgotności ponownie rozpoczyna wegetację.
Z uwagi na te właściwości, i wobec powtarzających się w naszym kraju okresów bezdeszczowych, wielu rolników widzi w uprawie tej rośliny szansę na zabezpieczenie odpowiedniej ilości kiszonki dla krów, gdyż w warunkach suszy kukurydza i trwałe użytki zielone nie są w stanie zapewnić właściwego plonu.
Niestety, w naszych warunkach klimatycznych sorgo - jako roślina dnia krótkiego - nie tworzy dostatecznie dojrzałych nasion, istnieje jednak możliwość ich zakupu (na razie nie ma jeszcze odmian zarejestrowanych w Polsce). Przy zakupie materiału siewnego należy pamiętać, że istnieją duże różnice między jego odmianami. Dotyczą one długości okresu wegetacji, wysokości roślin, zawartości cukrów i suchej masy, co w konsekwencji ma wpływ na wartość paszową.
Agrotechnika
Sorgo najlepiej udaje się na stanowiskach gleb lekkich, szybko nagrzewających się. Nie zaleca się dla niego gleb ciężkich, trwale podmokłych. Wysiewu należy dokonać od końca kwietnia do połowy maja, gdy temperatura gleby osiągnie 10-12oC. Optymalna głębokość siewu to 2,5-4 cm. Im gleba jest lżejsza, tym głębiej można siać. Do wysiewu zaleca się używać siewników punktowych z tarczami o otworach 2-3 mm. Optymalna gęstość wysiewu to 180-240 tys. nasion/ha, ale zależy to od technologii uprawy.
Metody uprawy kukurydzy i sorgo w ramach technologii „mix cropping" na glebach dobrych:
w ten sam rząd,
sorgo w rzędzie 10-15 cm od rzędu kukurydzy,
w osobne rzędy.
Na glebach lekkich i średnich kukurydzę i sorgo siejemy w osobne rzędy:
1:1 - na polu jest tyle samo rzędów kukurydzy i sorgo,
2:1 - dwukrotnie więcej rzędów kukurydzy niż sorgo,
1:2 - dwukrotnie więcej rzędów sorgo niż kukurydzy.
Wybór wariantu zależy od oczekiwanej wartości energetycznej kiszonki. Należy pamiętać, że sorgo z uwagi na to, iż wykształca w pełni niedojrzałe nasiona, ma bardzo niską zawartość energii przez co powoduje obniżenie tejże wartości w kiszonce sporządzanej z niego i kukurydzy.
Potrzeby pokarmowe sorgo zbliżone są do zapotrzebowania kukurydzy na kiszonkę. Optymalne dawki nawozu wynoszą 60-120 kg N, 30-60 kg P, 60-120 kg K - przed siewem. W uprawie sorgo nie ma większych problemów z chorobami i szkodnikami.
Termin zbioru jest bardzo istotny ze względu na jakość uzyskanej później kiszonki. Decyduje o nim dojrzałość kukurydzy. W związku z długim okresem wegetacji sorgo do uprawy należy wybrać kukurydzę o FAO 240-250, której czas wegetacji jest podobny do sorgo. Optymalny termin zbioru przypada ma przełom września i października. Opóźnienie zbioru do połowy października powoduje zwiększenie zawartości suchej masy, a tym samym obniżenie strawności i wartości energetycznej takiej kiszonki.
Atutem uprawy sorgo jest brak szkód wyrządzanych przez zwierzęta leśne, gdyż nie gustują one w zielonce z sorgo tak jak w zielonce z kukurydzy.
Kiszonka i jej zastosowanie w żywieniu bydła
Badania prowadzone nad tą rośliną wskazują na to, że daje ona plony do 70 ton zielonej masy i około 15-18 ton suchej masy z ha. Zielone rośliny zawierają wysoką zawartość cukrów prostych, co ułatwia jej zakiszanie, a powstała kiszonka jest na ogół chętnie zjadana przez bydło. Jednak kiszonka z sorgo pochodzącego z czystego siewu charakteryzuje się niską zawartością energii w porównaniu z kiszonką z kukurydzy.
Jedną z podstawowych przeszkód w rozpowszechnieniu sorgo jako rośliny paszowej, jest gromadzenie w nim substancji antyżywieniowych w postaci tanin obniżających smakowitość paszy oraz duriny, która po rozpadzie tworzy kwas pruski mający działanie trujące. Niektóre odmiany mają stosunkowo niską zawartość glikozydu, który ulega dezaktywacji w trakcie zakiszania zielonki, skarmianie powinno więc rozpocząć się najwcześniej: 2-3 tygodnie po zakiszeniu.
Kiszonka z sorgo zawiera więcej włókna surowego oraz mniej suchej masy niż kiszonka z kukurydzy, co należy uwzględnić w dawce pokarmowej. Pomimo tych mankamentów kiszonka z sorgo jest stosowana z powodzeniem w żywieniu bydła.
Sorga nie należy traktować jako uprawy konkurencyjnej wobec kukurydzy. Może raczej jako roślinę komplementarną, która na stanowiskach słabych, gdzie uprawa kukurydzy jest zawodna, wyda duży plon zielonej masy. Prace hodowlane nad sorgiem trwają cały czas, co skutkuje ciągłą poprawą jakości nowych odmian.
Urszula Sowińska
MODR w Warszawie
Oddział Płock PZD Sierpc
Na podstawie materiałów zamieszczonych na stronach internetowych www.kpodr.pl; www.wrp.pl i artykułu prof. dr. hab. Tadeusza Michalskiego - UP Poznań - „Sorgo - nowa roślina energetyczna"
Sorgo jest rośliną należącą do rodziny traw. Jest bliskim krewniakiem kukurydzy, stąd też ma wiele cech podobnych, zarówno w wyglądzie jak i fizjologii rozwoju. Podobne są też kierunki jego użytkowania. W zależności od odmiany sorgo osiąga 0,5-4 m wysokości i w naszych warunkach klimatycznych może być uprawiane na cele paszowe i bioenergetyczne.
W warunkach naturalnych sorgo występuje w pasie międzyzwrotnikowym: w Afryce, Ameryce, Indiach i Azji. Jego wymagania są specyficzne: jest rośliną odporną na suszę, gdyż jego liście pokrywa gruba warstwa wosku. Ponieważ rozwija bardzo mocny system korzeniowy, w przypadku długotrwałego niedostatku wody wchodzi w stan uśpienia, a podczas wzrostu poziomu wilgotności ponownie rozpoczyna wegetację.
Z uwagi na te właściwości, i wobec powtarzających się w naszym kraju okresów bezdeszczowych, wielu rolników widzi w uprawie tej rośliny szansę na zabezpieczenie odpowiedniej ilości kiszonki dla krów, gdyż w warunkach suszy kukurydza i trwałe użytki zielone nie są w stanie zapewnić właściwego plonu.
Niestety, w naszych warunkach klimatycznych sorgo - jako roślina dnia krótkiego - nie tworzy dostatecznie dojrzałych nasion, istnieje jednak możliwość ich zakupu (na razie nie ma jeszcze odmian zarejestrowanych w Polsce). Przy zakupie materiału siewnego należy pamiętać, że istnieją duże różnice między jego odmianami. Dotyczą one długości okresu wegetacji, wysokości roślin, zawartości cukrów i suchej masy, co w konsekwencji ma wpływ na wartość paszową.
Agrotechnika
Sorgo najlepiej udaje się na stanowiskach gleb lekkich, szybko nagrzewających się. Nie zaleca się dla niego gleb ciężkich, trwale podmokłych. Wysiewu należy dokonać od końca kwietnia do połowy maja, gdy temperatura gleby osiągnie 10-12oC. Optymalna głębokość siewu to 2,5-4 cm. Im gleba jest lżejsza, tym głębiej można siać. Do wysiewu zaleca się używać siewników punktowych z tarczami o otworach 2-3 mm. Optymalna gęstość wysiewu to 180-240 tys. nasion/ha, ale zależy to od technologii uprawy.
Metody uprawy kukurydzy i sorgo w ramach technologii „mix cropping" na glebach dobrych:
w ten sam rząd,
sorgo w rzędzie 10-15 cm od rzędu kukurydzy,
w osobne rzędy.
Na glebach lekkich i średnich kukurydzę i sorgo siejemy w osobne rzędy:
1:1 - na polu jest tyle samo rzędów kukurydzy i sorgo,
2:1 - dwukrotnie więcej rzędów kukurydzy niż sorgo,
1:2 - dwukrotnie więcej rzędów sorgo niż kukurydzy.
Wybór wariantu zależy od oczekiwanej wartości energetycznej kiszonki. Należy pamiętać, że sorgo z uwagi na to, iż wykształca w pełni niedojrzałe nasiona, ma bardzo niską zawartość energii przez co powoduje obniżenie tejże wartości w kiszonce sporządzanej z niego i kukurydzy.
Potrzeby pokarmowe sorgo zbliżone są do zapotrzebowania kukurydzy na kiszonkę. Optymalne dawki nawozu wynoszą 60-120 kg N, 30-60 kg P, 60-120 kg K - przed siewem. W uprawie sorgo nie ma większych problemów z chorobami i szkodnikami.
Termin zbioru jest bardzo istotny ze względu na jakość uzyskanej później kiszonki. Decyduje o nim dojrzałość kukurydzy. W związku z długim okresem wegetacji sorgo do uprawy należy wybrać kukurydzę o FAO 240-250, której czas wegetacji jest podobny do sorgo. Optymalny termin zbioru przypada ma przełom września i października. Opóźnienie zbioru do połowy października powoduje zwiększenie zawartości suchej masy, a tym samym obniżenie strawności i wartości energetycznej takiej kiszonki.
Atutem uprawy sorgo jest brak szkód wyrządzanych przez zwierzęta leśne, gdyż nie gustują one w zielonce z sorgo tak jak w zielonce z kukurydzy.
Kiszonka i jej zastosowanie w żywieniu bydła
Badania prowadzone nad tą rośliną wskazują na to, że daje ona plony do 70 ton zielonej masy i około 15-18 ton suchej masy z ha. Zielone rośliny zawierają wysoką zawartość cukrów prostych, co ułatwia jej zakiszanie, a powstała kiszonka jest na ogół chętnie zjadana przez bydło. Jednak kiszonka z sorgo pochodzącego z czystego siewu charakteryzuje się niską zawartością energii w porównaniu z kiszonką z kukurydzy.
Jedną z podstawowych przeszkód w rozpowszechnieniu sorgo jako rośliny paszowej, jest gromadzenie w nim substancji antyżywieniowych w postaci tanin obniżających smakowitość paszy oraz duriny, która po rozpadzie tworzy kwas pruski mający działanie trujące. Niektóre odmiany mają stosunkowo niską zawartość glikozydu, który ulega dezaktywacji w trakcie zakiszania zielonki, skarmianie powinno więc rozpocząć się najwcześniej: 2-3 tygodnie po zakiszeniu.
Kiszonka z sorgo zawiera więcej włókna surowego oraz mniej suchej masy niż kiszonka z kukurydzy, co należy uwzględnić w dawce pokarmowej. Pomimo tych mankamentów kiszonka z sorgo jest stosowana z powodzeniem w żywieniu bydła.
Sorga nie należy traktować jako uprawy konkurencyjnej wobec kukurydzy. Może raczej jako roślinę komplementarną, która na stanowiskach słabych, gdzie uprawa kukurydzy jest zawodna, wyda duży plon zielonej masy. Prace hodowlane nad sorgiem trwają cały czas, co skutkuje ciągłą poprawą jakości nowych odmian.
Urszula Sowińska
MODR w Warszawie
Oddział Płock PZD Sierpc
Na podstawie materiałów zamieszczonych na stronach internetowych www.kpodr.pl; www.wrp.pl i artykułu prof. dr. hab. Tadeusza Michalskiego - UP Poznań - „Sorgo - nowa roślina energetyczna"
