Dolistne nawożenie ziemniaków
Niskie pH gleby przy niedostatku próchnicy, brak lub nadmiar opadów w okresie wegetacji, a także brak niezbędnych mikroelementów powodują utrudnienie i zahamowanie pobierania składników pokarmowych przez korzenie.
Przy nawożeniu dolistnym pobieranie składników pokarmowych jest znacznie szybsze niż przez system korzeniowy. Już w ciągu 4 - 5 godzin od wykonania zabiegu aż 80% nawozu jest pobrana przez roślinę. Przyjmuje się, że wykorzystanie składników mineralnych z nawozów dostarczonych dolistnie wynosi 90%.
Nawozy dolistne charakteryzują się całkowitą rozpuszczalnością w wodzie i nie przedostają się do wód gruntowych. Dolistne nawożenie może przyczynić się do zwyżki plonu nawet o kilkadziesiąt procent. Lepszemu pobieraniu składników przez liście sprzyja wysoka wilgotność i temperatura powietrza 12 - 15 oC. Jednak nie powinno wykonywać się takich zabiegów, gdy temperatura przekracza 20 oC, gdyż można wtedy doprowadzić do uszkodzeń blaszki liściowej. Optymalną porą dnia jest późne popołudnie lub wczesny ranek.
Nawożenie mocznikiem
Największe zastosowanie w dolistnym nawożeniu ma mocznik. W wypadku ziemniaka zaleca się stosowanie ok. 8% roztworu (25 kg mocznika rozpuszczonego w 300 l wody). Jednak do pierwszego zabiegu na młodsze rośliny powinno się stosować stężenie niższe - ok.6 %. Nawożenie roztworem mocznika można przeprowadzić 2 - 3 razy w okresie wegetacji (w zależności od wczesności odmian oraz wysokości dawek nawożenia doglebowego) i powtórzyć je w odstępach 7 - 14 dniowych.
Pamiętajmy o tym, że zbyt wysokie dawki azotu zwiększają tendencję do ciemnienia i powstawania pouderzeniowej plamistości miąższu. Zwiększa się też podatność na pustowatość bulw oraz rdzawą plamistość miąższu.
Nawożenie fosforem i potasem
Przy dużym niedoborze fosforu i potasu w roślinie wskazane jest interwencyjne dolistne nawożenie tymi składnikami. Fosfor najłatwiej jest przyswajalny w postaci kwasu ortofosforowego. Przemieszcza się on wolno w roślinie, ale szybciej niż wtedy, gdy pobierany jest przez korzenie. Dokarmianie dolistne fosforem przyspiesza dojrzewanie roślin, podnosi plon oraz wpływa na zmniejszenie uszkodzeń mechanicznych.
Stosowanie potasu zwiększa efektywność fotosyntezy i oddychania, zmniejsza straty spowodowane przez choroby w okresie przechowywania. Najlepsza formą potasu do dolistnego nawożenia jest siarczan potasu.
Nawożenie magnezem
Na glebach o małej i średniej zasobności w magnez bardzo efektywne jest stosowanie siarczanu magnezu siedmiowodnego. Magnez ułatwia pobieranie azotu i przeciwdziała ewentualnym poparzeniom, odpowiada za proces fotosyntezy i gromadzenia skrobi. Siarczan magnezu siedmiowodny należy stosować od zwarcia międzyrzędzi do końca lipca w stężeniu 5%.
Stosowanie nawozów wieloskładnikowych
W dolistnym nawożeniu coraz większą rolę odgrywają nawozy wieloskładnikowe z udziałem makro i mikroelementów. Składniki pokarmowe powinny być dostarczane ziemniakowi szczególnie w okresie zawiązywania bulw, gdy zapotrzebowanie na nie jest największe. Dla większości odmian jest to okres czerwiec-lipiec. Najczęściej pierwszy zabieg dolistnego nawożenia roślin stosuje się dwa tygodnie przed kwitnieniem. Ostatni zabieg powinien przypadać w fazie pojawienia się zielonych jagód na roślinach. Na odmianach późnych ostatnie dolistne dokarmianie roślin należy przeprowadzić najpóźniej do 20 sierpnia.
Coraz częściej przy bardzo intensywnych uprawach ziemniaków notuje się niedobory niektórych mikroelementów. W takich sytuacjach zachodzi potrzeba szybkiego uzupełnienia ich w trakcie wegetacji. Najlepszym i najskuteczniejszym sposobem jest zastosowanie jednego z wielu nawozów dolistnych o zwiększonej zawartości poszczególnych mikroelementów a często z wyraźną przewagą jednego składnika. Termin wykonania oprysku uzależniony jest od stanu plantacji. Z reguły wykonuje się zabiegi interwencyjne, czyli po stwierdzeniu niedoboru w szczególności magnezu, boru lub manganu.
Zasady mieszania nawozów
Łączne stosowanie wielu gotowych nawozów dolistnych poprawia skuteczność dolistnego dokarmiania roślin. Jednak nie wszystkie nawozy dolistne mogą być ze sobą mieszane. Wśród Insoli zalecanych do dolistnego nawożenia ziemniaka nie wolno łącznie stosować między innymi:
- Insolu B z Insolem Zn;
- Insolu PK z Insolem Mn,
- siarczanem magnezu i Insolem Zn.
Natomiast dozwolone jest mieszanie:
- Insolu PK z Insolem B oraz
- Insolu 7 z Insolem Mn.
Samo nawożenie dolistne nie powoduje zwalczania występujących już na plantacji chorób czy szkodników. Niemniej przyczynia się do wzmocnienia odporności roślin.
Zasady mieszania nawozów ze środkami ochrony roślin
Istnieje możliwość łącznego stosowania nawozów dolistnych z niektórymi środkami ochrony roślin. Przyczynia się to w znaczny sposób do ograniczenia kosztów zabiegów oraz wpływa na poprawę ich działania. Niektóre nawozy dolistne stosowane łącznie z fungicydami, czy insektycydami, zwiększają efektywność ich stosowania w zwalczaniu chorób i szkodników przy jednoczesnym ograniczeniu dawki samego preparatu. Warto tutaj dodać, że łączne stosowanie wszystkich nawozów dolistnych z dostępnymi środkami roślin nie zawsze jest możliwe. Takie postępowanie niekiedy niesie za sobą niebezpieczeństwo wystąpienia reakcji ubocznych, niekorzystnych dla samej rośliny.
Ciecz użytkowa powinna być sporządzona bezpośrednio przed zabiegiem. Przetrzymywanie jej w zbiorniku przez dłuższy czas może spowodować wytrącenie się poszczególnych składników lub powstanie innych związków chemicznych, które mogą na roślinę działać fitotoksycznie. Warto też pamiętać o prawidłowej kolejności mieszania poszczególnych składników cieczy roboczej. W pierwszej kolejności dodajemy roztwór mocznika, roztwór siarczanu magnezu a dopiero potem nawozy mikroelementowe i odpowiedni środek ochrony roślin.
Ciecz użytkowa powinna mieć temperaturę powyżej 10oC. Nie wolno wsypywać poszczególnych składników bezpośrednio do zbiornika, bez ich wcześniejszego rozcieńczenia z wodą.
Nawożenie dolistne należy traktować głównie jako zabieg uzupełniający lub interwencyjny, a nie naprawianie błędów agrotechnicznych.
Apolonia Stasiuk
MODR w Warszawie
Oddział Siedlce