Właściwa technologia zakiszania kukurydzy

Ryszard Rembiszewski

Oddział Ostrołęka

   Ilość suchej masy pobranej przez krowy w ciągu dnia zależy od masy ich ciała, wydajności, kondycji i okresu fizjologicznego (nie wspominając o jakości paszy). Zwierzęta o wyższej wydajności pobierają więcej zarówno pasz objętościowych, jak
i treściwych. Te znajdujące się w pierwszej laktacji pobierają o około 1kg s.m. więcej niż wieloródki.

Krowy rasy holsztyńsko-fryzyjskiej, charakteryzujące się większymi gabarytami, pobierają o 10-15% więcej pasz niż krowy ras czarno-białej czy czerwono-białej. Zmienia się to w zależności od przebiegu laktacji. Licząc pobieranie suchej masy paszy w procentach masy ciała, najmniejsze jest przed wycieleniem - około 2% masy ciała, a największe w szczycie laktacji - około 4,1%.

                                      Optymalna zawartość suchej masy

W większości krajów, gdzie rozwinięta jest hodowla i chów bydła mlecznego, w żywieniu dominują kiszonki z kukurydzy i z traw. Badania terenowe dotyczące wartości pokarmowej kukurydzy pokazują rosnącą zawartość suchej masy, skrobi i energii. Z kolei zawartość włókna systematycznie się obniża, co jest przyczyną wysokiego cięcia zielonek, coraz powszechniej stosowanego przy zbiorze na kiszonkę. Jeden kg suchej masy takiej kiszonki pokrywa pod względem energetycznym potrzeby na produkcję 2 l mleka.

Ogólnie uważa się, że sucha masa nie powinna przekraczać 35%, bo ma to wpływ na gorsze trawienie skrobi. Naukowcy amerykańscy twierdzą, że przy sporządzaniu kiszonki z całych roślin kukurydzy optymalna zawartość suchej masy powinna wynosić właśnie ok. 35%. Przy jej wzroście do ok. 40% s.m. rosną straty składników pokarmowych, a wyprodukowana kiszonka jest zwykle gorszej jakości (złe ubicie, pleśnienie). Należy liczyć się z gorszym pobieraniem takiej kiszonki przez krowy.

W warunkach polowych zawartość suchej masy w całej roślinie można określić na podstawie wyglądu ziarna w kolbie. Przy zawartości ok. 35% s.m. około 50% ziaren w kolbie ma ściemniałą podstawę, a wciskany w ziarno w połowie kolby paznokieć wchodzi z wyraźnym oporem. Po przełamaniu kolby linia mleczna ziarniaków powinna znajdować się na wysokości 1/2-1/3 od podstawy. Jeśli znajduje się ona w 1/3 części ziarniaka (licząc od podstawy), zawartość suchej masy w całej roślinie wynosi 35%.

                                                  Wysokość cięcia na sieczkę

Bardzo ważną sprawą przy produkcji kiszonek z kukurydzy jest wysokość cięcia na sieczkę. Poznajmy zalecenia określające długość cięcia kukurydzy na kiszonkę i stosowania zgniatacza ziaren (Schwartz, Preisainger, Kirchgessner):

   1. Jeśli przy zbiorze kukurydzy zawartość suchej masy wynosi ok. 27%, to w kolbach jest ok. 50% wody. Sieczkarnię należy wtedy nastawić na 8mm długości cięcia, ponieważ krótkie cięcie (4-5mm) obniża trawienie włókna. Zgniatacz w tym przypadku jest niepotrzebny.

   2. Przy zawartości ok. 32% suchej masy w kukurydzy (kolby mają poniżej 50% wody), można ją ciąć na sieczkę o długości 4-8mm, gdyż nie ma to wpływu na strawność i zawartość energii netto.

   3. Przy późnym zbiorze (sucha masa >35%), dojrzałości ziarna szklisto woskowej, przy braku zgniatacza, kukurydzę trzeba ciąć na krótką sieczkę – 4mm. Jeżeli jest zgniatacz do ziaren, cięcie można wydłużyć do 8mm.

                                         Rozdrobienie ziarna a wydajność krów

   Rozdrobnienie ziarna kukurydzy wpływa znacząco na jego wykorzystanie w żywieniu. Im bardziej będzie ono rozdrobnione, tym większa jego część ulegnie fermentacji w żwaczu, przez co zawarta w nim energia zostanie wykorzystana mniej efektywnie. Generalnie zaleca się, by ziarna kukurydzy ulegały zgnieceniu w trakcie zbioru za pomocą zgniataczy, gdyż wtedy większa część zawartej w nich skrobi przedostanie się do jelita w stanie nienaruszonym i dopiero tam ulegnie strawieniu. Ze strawionej skrobi powstaje glukoza, będąca substratem do syntezy laktozy, a jej ilość jest bardzo ściśle związana z wydajnością mleczną.

                                   Korzyści ze stosowania dodatków do zakiszania

   Chociaż kukurydza należy do roślin łatwo kiszących się ze względu na zawartość cukrów i skrobi, zaleca się stosowanie dodatków chemicznych lub biologicznych. Zastosowanie ich zapewnia:

   - uzyskane kiszonki o wysokiej jakości, charakteryzującej się optymalnym udziałem kwasów organicznych,

   - ograniczenie start składników pokarmowych,

   - zahamowanie rozwoju niepożądanej mikroflory, w tym pleśni i drożdży,

   - stabilność tlenową i wyższą wartość pokarmową uzyskanej kiszonki.

   Należy podkreślić, że stosowanie dodatków do zakiszania zapobiega występowaniu wtórnej fermentacji po otwarciu pryzmy głównie w tedy, gdy temperatura otoczenia jest wysoka.

                                     Od czego jeszcze zależy jakość kiszonki?

   Jakość zakiszanej kiszonki z kukurydzy zależy także od czasu napełniania silosu (formowania pryzmy), który nie powinien przekraczać trzech dni. Wielkość silosów i pryzm musi więc być odpowiednio dostosowana do ilości sporządzanej kiszonki. Ma ona również wpływ na wysokość strat ponoszonych w trakcie skarmiania kiszonki - grubość warstwy wybieranej codziennie z czoła silosu powinna wynosić kilkanaście centymetrów, aby zapobiec psuciu się reszty w warunkach dostępu powietrza. Podstawowym warunkiem uzyskania dobrej jakości kiszonki jest bardzo staranne ugniatanie w trakcie napełniania silosu. Uformowany silos należy bardzo dokładnie okryć specjalną folią kiszonkarską. Chcąc zapobiec uszkodzeniu jej przez ptaki lub zwierzęta, dobrze jest dodatkowo położyć specjalną siatkę kiszonkarską.

OPR. A.D.