Skip to main content
MODR Warszawa:  ul. Czereśniowa 98, 02-456 Warszawa  | ikona 22 571 61 00 

Komórki somatyczne u krów

Wśród najważniejszych elementów wpływających na zdrowotność mleka i produktów mleczarskich jest zdrowie krów. Pojawiające się często stany zapalne wymienia obniżają przydatność technologiczną mleka i stwarzają zagrożenie epidemiologiczne dla ludzi, zwiększając przy tym koszty produkcji i przetwarzanie takiego surowca. Przetwórcy i konsumenci stawiają więc producentom mleka coraz większe wymagania jakościowe.

W mleczarstwie poziom komórek somatycznych zawartych w mleku decyduje o określeniu jego klasy. W mleku klasy ekstra dopuszczalny ich poziom to 400 tysięcy w 1 mililitrze.

Czym są komórki somatyczne?

Komórki somatyczne to obumarłe komórki tkanki gruczołowej oraz żywe i obumarłe białe ciałka krwi, które w czasie udoju przechodzą do mleka. Właśnie ich liczba określa jakość surowca. Spełnienie wymogów odnośnie ich zawartości w mleku przysparza producentom najwięcej problemów. Występowanie nadmiernej ilości tych komórek powoduje stan zapalny wymienia -  mastitis. Wpływa on niekorzystnie na jakość  produktów wytwarzanych z mleka, gdyż zmniejsza się w nich zawartość tłuszczu i laktozy, niszczona jest kazeina (podstawowe białko niezbędne do produkcji serów), wzrasta zaś ilość wolnych kwasów tłuszczowych, co utrudnia przebieg dojrzewania serów, a zwiększona zawartość sodu i chloru nadaje mleku słonawy smak.

Od czego zależy ich liczba?

Liczba komórek somatycznych w mleku zależy nie tylko od stanu zdrowotnego wymienia, ale także od wielu ich czynników, takich jak: stadium laktacji, wiek zwierzęcia, wydajność mleka, pora roku, stres, żywienie i warunki higieniczne. Mleko z poszczególnych ćwiartek może mieć zróżnicowaną liczbę komórek somatycznych. Wynika to z aktywnej obrony strzyków przed bakteriami wnikającymi do kanałów strzykowych. Ich zawartość zmienia się podczas doju - pierwsze strugi mleka spływające z zatok strzyków zawierają najwięcej komórek, a najmniej jest ich w połowie doju. Podwyższenie fizjologiczne liczby komórek somatycznych występuje w późniejszym okresie laktacji.

Liczba komórek somatycznych w każdej kolejnej laktacji zwiększa się o kilka-, kilkanaście procent, ponieważ wraz z każdą laktacją rośnie ilość złuszczających się komórek nabłonka wymienia. Latem na ogół zwiększa się ich zawartość w mleku ze względu na wysoką temperaturę, podrażnienia wywołane ukąszeniami owadów oraz urazy wymion, do których dochodzi podczas wypasu. Często wzrost ich ilości zauważa się także bezpośrednio przed zasuszeniem, albo podczas rui, co wcale nie musi być związane z wystąpieniem jakiegokolwiek czynnika chorobotwórczego.

Jak możemy przeciwdziałać?

Bardzo ważnym  czynnikiem determinującym jakość mleka jest utrzymanie czystości doju i obory. Krowom należy zapewnić czyste i komfortowe środowisko w oborze (dobrą wentylację, brak wilgoci i przeciągów oraz suche ciepłe i wygodne legowiska). Urządzenia udojowe trzeba utrzymywać w pełnej sprawności i czystości oraz doić krowy prawidłowo i higienicznie. Bezpośrednio po doju powinniśmy dezynfekować strzyki. Punktualność doju również wpływa na jakość mleka – jego nieregularne rozpoczynanie może doprowadzić do stanów zapalnych gruczołu mlekowego. Warto też pamiętać o stosowaniu przeddajania, czyli usunięcia kilku strug mleka z każdego strzyka przed rozpoczęciem właściwego dojenia.

Kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym na ilość komórek somatycznych w mleku jest odpowiedni system żywienia. Ogromne znaczenie w profilaktyce zapalenia gruczołu mlekowego ma wybór odpowiedniej diety dla bydła. Przyczyną wzrostu ilości komórek somatycznych jest stosowanie przegrzanych i nadpsutych kiszonek i siana, zadawanie źle zbilansowanych pasz, radykalne zmiany sposobu żywienia, skarmianie mieszanek ubogich w mikro- i makroelementy, a także nie zapewnienie krowom stałego dostępu do świeżej i czystej wody.

                                                                                                                                      ***

Krów, które są chronicznie chore, nie warto leczyć i należy je wybrakować. Jest to skuteczna metoda ograniczania mastitis wywołanego przez zakaźne patogeny. Krowy takie są siewcami zakażeń w stadzie. Jednak takie postępowanie nie rozwiąże problemu, gdyż najważniejszym działaniem jest szeroko rozumiana profilaktyka. To zapobieganie a nie leczenie jest kluczem do skutecznego programu zwalczania komórek somatycznych.

Urszula Dąbkowska, Oddział Ostrołęka

Przyg. A.D.

  • Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

    Dyrektor MODR Warszawa: Sławomir Piotrowski
    Zastępca Dyrektora MODR Warszawa: Adam Tarkowski

    ul. Czereśniowa 98, 02-456
    tel. 22 571 61 00 | fax. 22 571 61 01
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Bielice

    Dyrektor Oddziału: Krzysztof Szumski

    Bielice 19, 96-500 Sochaczew 
    tel. 46 862 00 40 | fax.46 862 00 52
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Ostrołęka

    Dyrektor Oddziału: Bogdan Bagiński

    ul. Targowa 4, 07-410 Ostrołęka,
    tel. 29 760 03 69 - fax. 29 769 49 53
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Płock

    Dyrektor Oddziału: Wojciech Banaszczak

    ul. Zglenickiego 42 D, 09-411 Biała
    tel./fax: 24 269 77 00
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Poświętne w Płońsku

    Dyrektor Oddziału: Jarosław Grabowski

    ul. H Sienkiewicza 11, 09-100 Płońsk
    tel: 23 663 07 00, fax: 23 662 99 50
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek: 700 - 1500

  • MODR Warszawa oddział Radom

    Dyrektor Oddziału: Marcin Kaca

    ul. Chorzowska 16/18, 26-600 Radom,
    tel./fax 48 365 02 06 wew. 104
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 730 - 1530

  • MODR Warszawa Oddział Siedlce

    Dyrektor Oddziału: Józef Jan Romańczuk

    ul. Kazimierzowska 21, 08-110 Siedlce
    tel. 25 640 09 11, fax. 25 640 09 12
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

Copyright 2011 - 2024 MODR | Przeglądając stronę, akceptujesz naszą politykę prywatności.