Dobrostan bydła w świetle wymagań Unii Europejskiej
Dobrostan zwierząt polega na zapewnieniu zwierzętom odpowiednich warunków bytowania. Składają się na to następujące czynniki:
- zapewnienie odpowiednich pomieszczeń,
- właściwe żywienie,
- zapewnienie opieki weterynaryjnej.
Wymagania te są odmienne dla każdego przedziału wiekowego bydła, dlatego utworzono następujące grupy:
- buhaje,
- krowy o masie powyżej 500 kg
- krowy o masie ciała do 500 kg i jałówki cielne powyżej 7 miesiąca cielności,
- jałówka w wieku powyżej 19 miesięcy do 7 miesiąca cielności,
- jałówka w wieku 6- 19 miesięcy,
- bydło opasowe o masie ciała do 300 kg,
- bydło opasowe o masie ciała 301- 450 kg,
- bydło opasowe o masie powyżej 450 kg,
- cielęta do 6 miesięcy.
Zwierzęta mogą przebywać w oborze na uwięzi lub bez niej (obory wolnostanowiskowe). Przy systemie uwięziowym w zależności od grupy bydła długość i szerokość stanowisk jest zróżnicowana. Na przykład stanowisko dla krowy o masie powyżej 500 kg powinno mieć minimum 165 cm długości i 110 cm szerokości. Dla sztuk mniejszych odpowiednio mniejsze mogą być też wymiary stanowisk.
Natomiast przy wolonostanowiskowym systemie utrzymania, powierzchnia dla jednej sztuki bydła powinna być następująca :
- krowa o masie powyżej 500 kg – 5 m2 ,
- krowa i jałówka cielna powyżej 7 miesiąca cielności do 500 kg – 4,5 m2 ,
- jałówka w wieku powyżej 19 miesięcy do 7 miesiąca ciąży – 2,5 m2 ,
- jałówka w wieku 6-19 miesięcy – 2m2 ,
- bydło opasowe o masie ciała do 300 kg – 1,6m2 ,
- bydło opasowe o masie ciała 300-450 kg – 2m2 ,
- bydło opasowe o masie ciała powyżej 450 kg – 2,5 m2 ,
Ponadto bydło powinno mieć wybiegi, ogrodzone do wysokości 110-130 cm.
Bardzo wysokie wymagania dotyczą utrzymania cieląt. Przede wszystkim nie wolno ich wiązać. Wyjątkiem jest wiązanie podczas karmienia i to nie dłużej jak na jedną godzinę. Cielęta należy trzymać w kojcach pojedynczych lub grupowych. Podłoga w nich musi być gładka, sucha, sztywna i równa, a legowisko czyste i suche. Cielęta lepiej czują się na legowiskach miękkich. Dla tych poniżej 2 tygodni konieczne jest podawanie ściółki. Jeżeli w gospodarstwie mamy powyżej 6 cieląt mających powyżej ośmiu tygodni życia, to musimy je trzymać w grupie.
W przypadku utrzymywania cieląt pojedynczo, w kojcu, jego wymiary powinny wynosić:
- szerokość to minimum wysokości cielęcia w kłębie,
- długości to minimum 1,1 długości ciała cielęcia,
Natomiast przy grupowym utrzymywaniu cieląt, powierzchnie w kojcu przeznaczone na 1 sztukę powinny wynosić :
- dla cieląt o masie ciała do 150 kg minimum 1,5 m2 ,
- dla cieląt o masie ciała 150-220 kg minimum 1,7 m2 ,
- dla cieląt o masie ciała powyżej 220 kg minimum 1,8 m2 ,
Ważne jest, aby ściany w kojcach umożliwiały zwierzętom kontakt wzrokowy i fizyczny. Ponadto w każdym gospodarstwie musi być pomieszczenie przeznaczone do odizolowania zwierząt chorych lub podejrzanych o chorobę oraz specjalnie wydzielone miejsce do porodów.
W budynkach, gdzie przebywa bydło konieczne jest utrzymanie odpowiedniej temperatury, oświetlenia, wilgotności powietrza i wentylacji. Czynniki te tworzą mikroklimat. Jeżeli poszczególne parametry są prawidłowe, zwierzęta czują się tam bardzo dobrze.
Oświetlenie może być dzienne lub sztuczne. Przy oświetleniu dziennym stosunek powierzchni okien do podłogi (dla krów) powinien wynosić 1:18. Oświetlenie sztuczne powinno odpowiadać oświetleniu naturalnemu w godzinach od 9.00 do 17.00.
Wilgotność powietrza powinna wynosić 60% - 80 %
Stężenie gazów ma też bardzo istotne znaczenie. W powietrzu nie powinno znajdować się więcej niż 3000 ppm CO2, 5 ppm H2S i 20 ppm NH3. Do osiągnięcia właściwego poziomu stężenia gazów i zapylenia konieczna jest prawidłowo działająca wentylacja nawiewna i wywiewna. Może ona być grawitacyjna lub mechaniczna. W przypadku wentylacji mechanicznej trzeba zainstalować system alarmowy oraz wentylację awaryjną.
Do przechowywania odchodów zwierzęcych zalecana jest płyta obornikowa ale w każdym gospodarstwie – już obowiązkowo - musi znajdować się zbiornik na gnojówkę lub gnojowicę (w zależności od systemu utrzymania posiadanych zwierząt). Na OSN, gdzie okres przechowywania odchodów wynosi 6 miesięcy, płyta obornikowa powinna mieć powierzchnię 3,5 m2/DJP, zbiornik na gnojówkę powinien mieć objętość 2,5 m3/DJP, a na gnojowicę 10 m3/DJP.
Wielkość budowli do przechowywania odchodów należy ustalić w oparciu o utrzymywany inwentarz z tzw. zapasem na wypadek zwiększenia skali produkcji.
Reasumując, żeby zapewnić zwierzętom dobrostan trzeba spełnić wszystkie wymogi. Nie spełnienie choćby jednego z nich nie tylko nie zapewni utrzymywanym zwierzętom dobrostanu, ale i odbije ujemnie na wynikach w produkcji.
Marianna Guzek
MODR PZD Pułtusk