54 Sesja Naukowa Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu

 

 

Interesujący wykład na temat zadań Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w zakresie wykonywania kontroli integrowanej ochrony roślin wygłosił pan Dariusz Wiraszka - zastępca Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa, który uważa wdrożenie integrowanej ochrony roślin za proces niezakończony. Wykładowca przypomniał ogólne zasady integrowanej ochrony roślin:
- stosowanie właściwego płodozmianu,
- stosowanie właściwej agrotechniki (np. zabiegi uprawowe przed siewem lub sadzeniem, optymalne terminy
  i normy wysiewu),
- uprawa odmian odpornych / tolerancyjnych na organizmy szkodliwe oraz wysiew
  kwalifikowanego materiału siewnego,

- stosowanie zrównoważonego nawożenia, wapnowania i nawadniania,

- stosowanie środków higieny (dezynfekcję maszyn i opakowań podczas uprawy roślin, ich zbioru

  i przechowywania) - zapobieganie rozprzestrzenianiu się organizmów szkodliwych,
- ochronę i introdukcję naturalnych wrogów organizmów szkodliwych lub wykorzystywanie ekologicznych
  struktur w miejscu produkcji,
- podejmowanie decyzji o zastosowaniu chemicznych zabiegów ochrony roślin z uwzględnieniem:
- wyników monitoringu występowania organizmów szkodliwych,
- progów ekonomicznej szkodliwości organizmów szkodliwych,
- wskazań programów wspomagania decyzji w ochronie roślin,
- profesjonalnego doradztwa,
- stosowanie w pierwszej kolejności metod niechemicznych w ochronie roślin przed organizmami szkodliwymi,
- stosowanie w pierwszej kolejności środków ochrony roślin o najmniejszym niekorzystnym wpływie
  na zdrowie człowieka, zwierząt i środowiska,
- stosowanie obniżonych dawek środków ochrony roślin lub ograniczenia ilości zabiegów,  
- stosownie środków ochrony roślin o różnych mechanizmach działania uwzględniając poziom zagrożenia
  oraz rozwój odporności,
- sprawdzanie efektów zastosowanych metod ochrony roślin przy pomocy ewidencji
  zabiegów oraz działań monitorujących.

 

 

Kontrole prawidłowości stosowania środków ochrony roślin przez rolników, a w tym kontrole
integrowanej ochrony roślin od roku 2014, prowadzone będą z uwzględnieniem takich czynników jak:
-    grupy uprawowe – orne, warzywnicze, sadownicze
-    przedziały obszarowe –
orne: 1-<10 ha, 10-<50 ha i >50 ha;
warzywnicze i sadownicze: 0,2-<3 ha, 3 -<10 ha i >10 ha.

 

Inspektor Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa będzie weryfikował na podstawie dokumentów (np. ewidencji zabiegów ochrony roślin) i przeprowadzonego wywiadu spełnienie wymogów rozporządzenia MRiRW w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin. Taki sposób prowadzenia kontroli będzie dostosowany do specyfiki upraw prowadzonych w gospodarstwie. W trakcie przeprowadzonej rozmowy kontrolerzy ustalą czy rolnik wykorzystuje w prowadzonej produkcji rolnej wymagane narzędzia i techniki ograniczające zużycie środków ochrony roślin i zapewniające integrowaną ochronę roślin.

 

Kontrolerzy PIORiN będą wykorzystywali tzw. listy kontrolne pod nazwą „Weryfikacja stosowania zasad integrowanej ochrony roślin”. Znajdują się w nich pytania dotyczące działań zapobiegających lub ograniczających występowanie organizmów szkodliwych oraz działań minimalizujących zagrożenia związane ze stosowaniem środków ochrony roślin takie jak: płodozmian, agrotechnika uprawy, stosowanie odmian odpornych lub tolerancyjnych, biologiczne i mechaniczne zwalczanie organizmów szkodliwych, zrównoważone nawożenie, stosowanie selektywnych środków ochrony roślin, ograniczenie liczby zabiegów, przemienne stosowanie środków ochrony roślin. W tym roku pozytywna odpowiedź na co najmniej jedno pytanie stanowi zaliczenie i pozytywną weryfikację. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, zakłada, że od 2017 roku zaliczenie takie nastąpi w sytuacji uzyskania 90 % odpowiedzi na TAK.

 

Biorąc pod uwagę fakt, że rok 2014 jest pierwszym rokiem, w którym obowiązują nowe zasady, pracownicy Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, w trakcie kontroli, mogą stosować pouczenia rolników jednocześnie odstępując od sankcji karnych. Jednak w przypadkach, kiedy producent rolny nie będzie spełniał wymogów, które obowiązywały dotychczas np. zastosował środki ochrony roślin opryskiwaczem bez potwierdzonej sprawności technicznej, nie posiada właściwego szkolenia, nie prowadzi ewidencji zabiegów ochrony roślin itp. inspektor PIORiN nie odstąpi od nałożenia mandatu karnego.

 

 

Podczas konferencji zaprezentowane zostały wyniki badań dotyczące wprowadzenia nowych rozwiązań w ochronie roślin.

 

 

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych sprawców chorób ważnych gospodarczo upraw są grzyby z rodzaju Fusarium, a w szczególności gatunek Fusarium culmorum. Rozpowszechnienie w środowisku, wysoka patogeniczność oraz nabywanie odporności na stosowane fungicydy prowadzi do poszukiwania alternatywnych, w stosunku do chemicznych, metod ich zwalczania.

 

Naukowcy z Uniwersytetu Opolskiego zaprezentowali wyniki badań nad wrażliwością grzyba Fusarium culmorum (sprawca fuzariozy roślin) na olejki eteryczne. Olejek tymiankowy, z trawy cytrynowej, Litsea - Cubeba i werbenowy w stężeniach (0,125-0,5 %) działały podobnie jak zaprawa Funaben T, całkowicie hamując rozwój grzybni. W przyszłości olejki te mogą być wykorzystywane do produkcji biofungicydów.

 

 

Innowacją herbicydową są herbicydowe ciecze jonowe. Pracownicy Instytutu Ochrony Roślin i Politechniki Poznańskiej wprowadzili to określenie do literatury światowej w 2011 r.
Są to sole organiczne zawierające jon lub jony działające fitotoksycznie. Herbicydowe ciecze jonowe wpisują się w założenia „zielonej chemii”. Jej koszty są niskie, synteza zachodzi w łagodnych warunkach, często
w temperaturze pokojowej, z wydajnością 95 %. Dawka substancji czynnej w porównaniu do obecnie stosowanych form herbicydów może być znacząco zmniejszona. Brak lotności powoduje ułatwienie w przechowywaniu i transporcie. Pracownicy jak i środowisko nie są narażeni na opary. Aktywność chwastobójczą herbicydowych cieczy jonowych  potwierdzono w testach szklarniowych i doświadczeniach polowych realizowanych  w Polowej Stacji Doświadczalnej  IOR w Winnej Górze. Wszystkie herbicydowe ciecze jonowe pierwszej generacji cechowały się lepszym działaniem chwastobójczym w porównaniu do preparatów komercyjnych. Herbicydowe ciecze jonowe drugiej generacji wykazywały działanie chwastobójcze oraz powodowały ograniczenie wzrostu źdźbła zbóż.

 

 

Zespół naukowców z Polski i Czech przedstawił wyniki badań nad skutecznością działania kruszynka (błonkówka) w zwalczaniu omacnicy prosowianki w kukurydzy - przy zastosowaniu aplikacji naziemnej i agrolotniczej. Kruszynka do zwalczania omacnicy można wprowadzać drogą agrolotniczą za pomocą samolotu, jak również z wiatrakowca. Średnia skuteczność zabiegów agrolotniczych wynosi 70 %. Kruszynek stosowany w aplikacji naziemnej (kartonowe zawieszki lub kapsułki na rośliny kukurydzy) wykazuje wyższą skuteczność niż stosowany w aplikacji agrolotniczej. Biologiczna metoda ochrony kukurydzy przed omacnicą prosowianką może stanowić alternatywę dla chemicznej ochrony kukurydzy przed tym szkodnikiem.

 

 

Systemy wspomagania decyzji w zwalczaniu agrofagów to narzędzia komputerowe (często internetowe), pomagające rolnikom w doborze terminu zabiegu, odpowiedniego środka ochrony roślin, ustaleniu jego dawki, w zależności od czynników środowiskowo-agrotechnicznych. Instytut Ochrony Roślin od 2010 roku prowadzi działania nad przystosowaniem modułu chwastowego duńskiego systemu wspomagania decyzji do zwalczania chwastów w pszenicy ozimej. Prototyp DSS Herbicide zawiera kilkanaście substancji aktywnych zarejestrowanych w Polsce do stosowania w pszenicy ozimej, kilkanaście gatunków chwastów występujących w tej uprawie, klucz do oznaczania roślin i atlas chwastów. Program wskazuje najkorzystniejsze opcje zabiegu z uwzględnieniem: aktualnego stanu zachwaszczenia na polu, doboru herbicydu do warunków pogodowych
i agrotechnicznych (typ gleby, pH, przedplon), wyboru dawki herbicydu.

 

Doświadczenia wykonane na północy Polski pozwoliły potwierdzić przydatność prototypu systemu wspomagania decyzji DSS Herbicyd stosowanego w uprawie pszenicy. System ten zredukował dawki stosowanych herbicydów, a redukcja ta nie wpłynęła na obniżenie skuteczności chwastobójczej i plonu ziarna w porównaniu do zabiegów standardowych. Istotnym elementem zapewniającym skuteczność działania systemu obniżonych dawek herbicydów było ich stosowanie we wczesnych fazach rozwojowych chwastów. Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej: www.dssherbicide.pl

 

 

W przeddzień Sesji, 5 lutego, odbyła się wspólna Konferencja Instytutu Ochrony Roślin – Państwowego Instytutu Badawczego oraz Komitetu Ochrony Roślin PAN na temat aktualnych problemów herbologii.
Stosowanie metody chemicznej w uprawie większości gatunków roślin rolniczych, w ostatnich latach niesie ze sobą dużo zagrożeń. Jednym z nich jest zjawisko uodparniania się wielu agrofagów, głównie chwastów, na środki ochrony roślin. Integrowana ochrona roślin zwraca uwagę na metody niechemiczne, eliminujące zjawisko odporności.
W trakcie wystąpień naukowcy omówili znaczenie tych metod w integrowanej ochronie roślin. Profesor Stanisław Gawroński z SGGW Warszawa zaprezentował te gatunki chwastów w Polsce, które uodporniły się na triazyny. Są ta min.: szarłat szorstki, chwastnica jednostronna, palusznik krwawy, starzec zwyczajny, psianka czarna i tobołki. Profesor Krzysztof Domaradzki z IUNG Wrocław przedstawił nowe zagrożenie w uprawie kukurydzy i buraka cukrowego jakim jest zaślaz (Abutilon theophrasti). Pochodzi on z Chin i Indii. W Polsce pojawił się po raz pierwszy w rejonie Dolnego Śląska i tam na przestrzeni lat 2001-2013 zaobserwowano znaczące jego rozprzestrzenienie. Obecnie informacje o jego występowaniu docierają również z innych rejonów kraju. Zaślaz to roślina dwuliścienna, rozmnażająca się wyłącznie generatywnie (do 17 000 nasion z jednej rośliny), bardzo szybko i wysoko rosnąca (często ponad 2.5 m), o krótkim okresie wegetacji (90-150 dni). Jest to gatunek ciepłolubny, nasiona kiełkują w temperaturze powyżej 8° C (optimum 24°C), a rośliny zamierają wraz z pierwszymi przymrozkami. Zaślaz w uprawach bardzo silnie konkuruje z roślinami uprawnymi i dodatkowo utrudnia lub uniemożliwia ich zbiór. Straty w plonowaniu sięgają nawet 30 % przy uprawie buraka, 17 % kukurydzy, 42 % soi.

 

Zwalczanie tego chwastu jest bardzo trudne ze względu na:
•    bardzo długą  żywotność nasion w glebie (nawet do 60 lat),
•    późne i często nierównomierne wschody,
•    owłosione liście utrudniające wnikanie środków chwastobójczych,
•    krótki okres od wschodów do wydania nasion,
•    bardzo duży współczynnik rozmnożeniowy  jednej rośliny,
•    brak zalecanych herbicydów dla jakiejkolwiek rośliny uprawnej,
•    brak rozpoznania występowania  tego gatunku w skali kraju,
•    nieznany gatunek, a przez to często lekceważony,
•    wyniki wstępnych badań skuteczności w warunkach szklarniowych nie znajdują często potwierdzenia
     w polu.