Choroby zbóż przenoszone przez glebę i ziarno
Opłacalność uprawy zbóż w ostatnich dwóch latach stanęła pod dużym znakiem zapytania. Duży spadek cen - zwłaszcza po ostatnich żniwach - sprawił, że rolnicy zadają sobie pytanie: co robić? Aby plony przynosiły zysk a jednocześnie zbierane zboże było dobrej jakości, przede wszystkim musi być wolne od chorób.
Ważnym aspektem jest też duży udział zbóż w zasiewach, na dzień dzisiejszy stanowi on ponad 70 proc. areału gruntów rolnych, co rzecz jasna nie sprzyja zdrowotności. W dodatku w wielu gospodarstwach uprawiających zboża w sposób intensywny, preparaty zwalczające choroby dobiera się nieprawidłowo a rolnicy często wykonują oprysk dopiero w czasie wystąpienia choroby, gdy jest już na to za późno.
***
Zacznijmy więc od samego początku, czyli do zaprawiania ziarna. Jest ono jedynym sposobem zapobiegania i zwalczania chorób przenoszonych wraz z ziarnem oraz porażających zboża już podczas kiełkowania. Nie ma możliwości zwalczania ich podczas wegetacji zbóż, dlatego należy zaprawiać wszystkie zboża - także żyto i pszenżyto.
Choroby zwalczane dzięki zaprawianiu ziarna to m.in.: zgorzele siewek, zgorzel podstawy źdźbła i korzeni, zgorzel podstawy źdźbła, pleśń śniegowa, pałecznica zbóż i traw. Występują one czasem już od początku wegetacji i powodują w efekcie np. przerzedzenie wschodów, słabe zimowanie a później przedwczesne bielenie kłosów, wyleganie zbóż, obniżenie Masy Tysiąca Ziarn, śniecie (cuchnąca, karłowa), głownie (pylące, zwarta, źdźbłowa), pasiastość liści jęczmienia - ujawniające się zwykle dopiero w pełni wegetacji roślin lub przy zbiorze, a powodujące duże straty w jakości i wysokości plonu.
Tabela 1. Przykładowe zaprawy dla zbóż
ZAPRAWA
|
ZWALCZANE CHOROBY |
DAWKA NA 100Kg ZIARNA |
KOSZT NA 1 Ha |
Baytan Universal 0.94 FS |
głownie, śniecie, pałecznica, pleśń śnieg., zgorzele siewek, mączniak, plamistość siatk., rdza brunatna, rynchosporioza |
400 ml |
70. |
Ferrax 440 SC |
głownia, pasiastość liści, mączniak, rdze, plamistość siatkowa, rynchosporioza |
400 ml |
|
Jockey 201 FS |
zgorzel podstawy źdźbła, głownie, śniecie, zgorzele siewek |
450 ml |
|
Latitude 125 FS |
zgorzel podstawy źdźbła |
200 ml + inna zaprawa |
160. |
Premis Total 325 FS |
głownie, śniecie, pleśń śniegowa, zgorzele siewek, |
150-200 ml |
|
Raxil Gel 206 |
głownie, śniecie, pleśń śniegowa, zgorzele siewek |
500 ml |
45. |
Sarox T 500 FS |
głownie, śniecie, pleśń śniegowa, zgorzel siewek, pasiastość liści |
300 ml |
|
Tribenoks 330 FS |
głownie, śniecie, pleśń śnieg., zgorzele siewek, pasiastość liści, rynchosporioza, plamistość liści |
200 ml |
65. |
Vincit 050 FS |
głownie, śniecie, pleśń śniegowa, zgorzele siewek, pasiastość liści, rynchosporioza |
200 ml |
40. |
Vitavax 200 FS |
śniecie, głownie, pleśń śniegowa, zgorzele siewek, pasiastość liści |
300 - 350 ml |
40. |
Zaprawa Funaben T |
głownie, śniecie, pleśń śniegowa, zgorzele siewek |
200 g |
30. |
Zaprawa Oxafun T 75 WS |
głownie, śniecie, pleśń śniegowa, zgorzele siewek, |
200 g |
35. |
***
Właśnie rusza wegetacja roślin, w kwietniu zboża zakończą krzewienie i strzelą w źdźbło. Początek fazy strzelania w źdźbło jest okresem niebezpiecznym pod względem zdrowia roślin - wtedy właśnie zaczynają się infekcje wielu grzybów.
Prawidłowe i skuteczne zwalczanie chorób wywoływanych przez grzyby wymaga doboru właściwego fungicydu, zarówno pod względem zwalczanych chorób, panujących warunków pogodowych, jak i użycia go w odpowiedniej dawce i terminie. Zanim zastosuje się określony środek na polu, trzeba bardzo dokładnie zapoznać się z jego etykietą-instrukcją stosowania, żeby sprawdzić spektrum zwalczanych chorób, terminy jego stosowania, dawkowanie i inne zalecenia - np. dotyczące prewencji czy karencji.
Bardzo poważnym problemem przy zwalczaniu fuzarioz jest odporność grzybów na fungicydy. Standardowe, dzikie typy tych grzybów, bardzo często w ogóle już nie występują w przyrodzie. Wskutek mutacji na niektóre ich gatunki do niedawna skuteczne środki ochrony roślin przestały działać, na inne wciąż jeszcze działają, ale w znacznie zwiększonej dawce niż do tej pory. Na przykład w przypadku septoriozy, która szybko mutuje, obowiązuje zasada, aby każdą substancję aktywną w miarę możliwości stosować tylko raz.
Bardzo istotny jest także dobór preparatów, które w swoim składzie zawierają związki czynne wciąż skutecznie zwalczające choroby grzybowe oraz stosowanie ich zgodnie ze strategią zapobiegającą wykształcaniu się na nie odporności ze strony patogenów grzybowych.
Tabela 2: Przykładowe fungicydy do zwalczania chorób grzybowych.
Przykładowe fungicydy zalecane do zwalczania chorób podstawy źdźbła oraz chorób liści |
||||
Nazwa fungicydu |
Zalecana dawka na ha |
Łamliwość źdźbła |
Fuzaryjna zgorzel |
Choroby liści |
Alert 375 SC |
1l |
+ |
+ |
+ |
Atak 450EC |
1l |
+ |
- |
+ |
Bumper Super 490EC |
1l |
+ |
- |
+ |
Bavistin 500 WG |
0,5 kg |
+ |
+ |
+ |
Chrizma 207EC |
1,5l |
+ |
+ |
+ |
Escudo Forte 375 CS |
1l |
+ |
+ |
+ |
Funaben 500 SC |
0,4l |
+ |
- |
+ |
Jubel TT 483 SC |
1,2-1,5 kg |
+ |
+ |
+ |
Karben 500 SC |
0,4-0,5l |
+ |
+ |
+ |
Mirage 450 EC |
1 L |
+ |
- |
+ |
ProRok450 EC |
1 L |
+ |
- |
+ |
Radius 45 WG |
1,2-1,5 |
+ |
+ |
+ |
Sarfun 500 SC |
0,4 |
+ |
+ |
+ |
Siarkol K 1000 SC |
2,5 L |
+ |
- |
+ |
Sportak Aalpha 380 EC |
1,5 L |
+ |
+ |
+ |
Sumi-Karben 500 SC |
0,4 L |
+ |
+ |
+ |
Tiokol K500 SC |
5 L |
+ |
|
+ |
Topsin M 70 WP |
1-1,4 kg |
+ |
+ |
+ |
Topsin M 500 SC |
1,4 |
+ |
+ |
+ |
Unix 75 WG |
1 kg |
+ |
- |
+ |
***
Wymienione środki ochrony roślin stanowią podstawę w podejmowaniu decyzji dotyczących ochrony przed chorobami, przy jednoczesnej lustracji pól (minimum 2- 3 razy w tygodniu od fazy 29-32), obserwacji prognozy pogody, a także trafnej diagnozie i ocenie zagrożenia przez poszczególne patogeny. Dopiero po ocenieniu zagrożenia dobieramy właściwe preparaty, ich dawkę, a także termin wykonania zabiegu. W obecnej sytuacji tylko profesjonalne podejście gwarantuje nam wysoką skuteczność zwalczania chorób. Odpowiednia staranność prowadzonych działań pozwoli Państwu uzyskać wysoki plon ziarna o bardzo dobrych parametrach technicznych, biochemicznych i biologicznych.
Krzysztof Rzewuski
MODR w Warszawie
Oddział Siedlce
Przyg. A.D.